Po co nam Ekstraklasa S.A.?

Wszystkie krajowe poziomy rozgrywkowe, na których kluby toczą zmagania podlegają jurysdykcji Polskiego Związku Piłki Nożnej. Wspomniana ekstraklasa nie jest tutaj wyjątkiem. Uprawnienia PZPN względem najwyższej klasy rozgrywkowej wynikają bezpośrednio z art. 13 Ustawy o sporcie z dnia 25 czerwca 2010 r. Zaznaczyć należy, że niniejszy przepis odnosi się do wszystkich związków sportowych działających w Polsce. Zgodnie z jego treścią, Związek ma wyłączne prawo do organizowania i prowadzenia współzawodnictwa sportowego o tytuł Mistrza Polski oraz Puchar Polski. Co więcej, w wyłącznym zakresie PZPN leży ustanawianie oraz realizacja reguł sportowych, organizacyjnych oraz dyscyplinarnych dotyczących wyżej wymienionych rozgrywek. Niniejsze przepisy nie mogą jednak dotyczyć kwestii dyscyplinarnych związanych z dopingiem, zagadnienie to zostało bowiem uregulowane w ustawie z dnia 21 kwietnia 2017 r. o zwalczaniu dopingu w sporcie.

W związku z wynikającymi z ustawy o sporcie uprawnieniami, w statucie PZPN znalazły się przepisy regulujące kwestię prowadzenia rozgrywek w piłkę nożną na najwyższym krajowym szczeblu. Zgodnie z art. 60 § 1 niniejszego dokumentu, Związek powierza prowadzenie takiej rywalizacji w formie ligi zawodowej osobie prawnej, która będzie działać w formie spółki akcyjnej w oparciu o przepisy Kodeksu Spółek Handlowych. Ten rodzaj prowadzenia działalności cechuje istnienie kapitału zakładowego, który stanowią akcje obejmowane przez wspólników, tzw. akcjonariuszy. Minimalny wkład wymagany do utworzenia tego typu spółki kapitałowej wynosi 100 000 zł. Pomimo oddelegowania podmiotowi trzeciemu do prowadzenia rozgrywek ekstraklasy, Związek zachował dla siebie pewne kompetencje. W kolejnym paragrafie niniejszego przepisu PZPN wymienia kwestie będące przedmiotem jego wyłącznych uprawnień. Należą do nich:

W Statucie zaznaczono także, iż powierzenie dodatkowych rozgrywek spółce prowadzącej już rozgrywki najwyższego szczebla może nastąpić tylko za zgodą Polskiego Związku Piłki Nożnej. Art. 61 Statutu PZPN określa z kolei zasady funkcjonowania polskiej ekstraklasy. Zgodnie z pierwszym paragrafem wspomnianego przepisu, niniejsze zasady ustalane są w formie umowy zawartej pomiędzy Związkiem i spółką akcyjną. Spółka taka powinna gwarantować Związkowi co najmniej:

Można więc zauważyć, iż w drodze umowy ze spółką, PZPN powinien wyegzekwować od spółki przede wszystkim przestrzeganie przepisów zarówno krajowych, jak i tych ustanowionych przez międzynarodowe instytucje związane z piłką nożną. Związek może poza tym regulować kwestię realizacji zadań związanych z właściwym przygotowaniem reprezentacji narodowej do udziału w międzynarodowych zawodach, a także te związane  z wykonywaniem czynności dotyczących odpowiedzialności dyscyplinarnej. To zagadnienie uregulowane zostało w Uchwale nr VI/87 z dnia 16 czerwca 2017 roku Zarządu Polskiego Związku Piłki Nożnej w sprawie zatwierdzenia Regulaminu Rozgrywek Piłkarskich o Mistrzostwo Ekstraklasy na sezon 2017/2018 i następne. Zgodnie z art. 3.3 niniejszej uchwały, organem dyscyplinarnym, właściwym do orzekania w stosunku do klubów, zawodników, sędziów, trenerów, członków sztabu medycznego oraz działaczy piłkarskich w zakresie przewinień dyscyplinarnych popełnionych w Rozgrywkach Ekstraklasy, z zastrzeżeniem odrębnych postanowień Regulaminu Dyscyplinarnego PZPN jest Komisja Ligi Ekstraklasy S.A.

PZPN określa także udział w przychodach osiąganych przez spółkę zarządzającą ligą. Z kolei wspomniana w art. 61 pkt 1 Statutu realizacja zobowiązań krajowych i zagranicznych polega przede wszystkim na obowiązku reprezentacji Ligi w międzynarodowych organizacjach sportowych, a także na organizowaniu udziału w europejskich rozgrywkach drużynom, które zgodnie z przepisami UEFA zakwalifikowały się do wzięcia w nich udziału. Przepisy Statutu dają także Związkowi możliwość upoważnienia spółki akcyjnej prowadzącej rozgrywki ekstraklasy do wykonywania tych uprawnień statutowych PZPN, które nie są ustawowo zastrzeżone do jego wyłącznej właściwości. Akt założycielski spółki oraz przepisy ligi zawodowej, wraz ze wszystkimi przyszłymi zmianami podlegają zatwierdzeniu przez Zarząd PZPN.

Przesłanek powstania oddzielnego podmiotu zarządzającego rozgrywkami ekstraklasy należy szukać jeszcze w roku 1998. W tym czasie bowiem kluby ówczesnej najwyższej klasy rozgrywkowej wyszły z inicjatywą utworzenia odrębnej organizacji, na kształt rozwiązań zachodnich. Celem powołania do życia takiego podmiotu była m.in. chęć uzyskania przez kluby większego wpływu na organizację rozgrywek. Przede wszystkim chodziło jednak o uzyskanie większej kontroli nad przychodami płynącymi z praw mediowych. Początkowo podmiot ten przybrał postać Piłkarskiej Autonomicznej Ligi Polskiej (PALP). Faktyczna działalność tego stowarzyszenia nie polegała jednak na zarządzaniu rozgrywkami, a miała na celu stworzenie warunków umożliwiających utworzenie ostatecznego podmiotu w formie spółki, mającego sprawować pieczę nad rywalizacją na najwyższym poziomie rozgrywkowym. Po przedłużających się negocjacjach z PZPN udało się w końcu odnaleźć porozumienie, w wyniku czego 14 czerwca 2005 r. powołano do życia spółkę Ekstraklasa S.A. Dnia 12 sierpnia 2005 r. Ekstraklasa S.A. podpisała z PZPN umowę o zarządzaniu ligą zawodową. Określono w niej podział kompetencji w granicach prowadzenia czołowej polskiej ligi, rozgrywki zaś zostały przejęte przez Spółkę z dniem 18 listopada 2005 r. Powołaniu Ekstraklasy S.A. towarzyszyły korzystne dla klubów zmiany statutowe PZPN, m.in. art. o prawach mediowych. Dziś każdy z klubów występujących w ekstraklasie posiada 5,8% akcji w Spółce, co daje łączny udział w wysokości 92,8%. Pozostałe 7,2% udziałów należy do PZPN.

W statucie Spółki wymienione zostały jej cele oraz zadania. Do najważniejszych celów należy rozwój rozgrywek Ekstraklasy poprzez promocję Ligi i zwiększanie zainteresowania nią oraz prowadzenie działalności popularyzatorskiej i wychowawczej w zakresie kultury fizycznej, ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju i podnoszenia poziomu piłki nożnej. Poprzez swoją aktywność, Ekstraklasa S.A. dąży także do maksymalizacji przychodów osiąganych przez kluby występujące w rozgrywkach o mistrzostwo Polski. Z kolei do najważniejszych zadań spółki należy:

Ekstraklasa S.A., jak każda spółka kapitałowa, funkcjonuje poprzez swoje organy. Nadrzędną strukturą  jest Walne Zgromadzenie Wspólników, zwoływane przez Zarząd spółki co najmniej raz w roku. Bierze w nim udział siedemnastu Akcjonariuszy - PZPN oraz szesnaście klubów Ekstraklasy. Walne Zgromadzenie Wspólników Ekstraklasy S.A., powołuje Radę Nadzorczą. Zasiada w niej siedmiu członków, na których składają się reprezentanci czterech czołowych Klubów poprzedniego sezonu ligowego, dwóch reprezentantów wybieranych spośród siebie przez dwanaście pozostałych Klubów, a także jeden reprezentant PZPN. Ze swojego składu Rada Nadzorcza wybiera Przewodniczącego i Wiceprzewodniczącego. Istotnym uprawnieniem Rady jest powoływanie stałego Zarządu Spółki, który od 1 lipca 2016 r. składa się z trzech osób.

Organem wchodzącym w skład struktury Ekstraklasa S.A, charakteryzującym się niezależnością i niezawisłością, jest Komisja Ligi. Działa ona na podstawie reguł dyscyplinarnych wytyczonych przez PZPN. Powoływana jest przez Radę Nadzorczą Ekstraklasy S.A., a więc przez reprezentację wszystkich klubów najwyższej klasy rozgrywkowej oraz Związek. Aktualnie w skład Komisji Ligi wchodzi Sekretarz oraz sześciu Komisarzy. Wszystkie osoby wyznaczone do pełnienia funkcji w Komisji mają wykształcenie prawnicze. Główną przesłanką utworzenia Komisji Ligi była konieczność niezależnego, niezawisłego i transparentnego rozstrzygania kwestii obejmujących rozgrywki Ekstraklasy. Komisja Ligi rozstrzyga w kwestiach dyscyplinarnych związanych z rozgrywkami ekstraklasy oraz z występującymi w niej klubami. Do jej obowiązków należy między innymi nakładanie na Kluby oraz zawodników sankcji finansowych i dyscyplinarnych w wyniku nieprzestrzegania przez te podmioty regulaminu rozgrywek. Obszar działania Komisji nie jest jednak nieograniczony, bowiem art. 124 Regulaminu Dyscyplinarnego Polskiego Związku Piłki Nożnej zawiera katalog kar, które mogą zostać wymierzone jedynie przez organy PZPN. Należą do nich:

Organem drugiej instancji względem Komisji Ligi jest Najwyższa Komisja Odwoławcza PZPN.

Sprawami, nad którymi Komisja Ligi pochyla się najczęściej są te związane z zachowaniem kibiców na meczach. Jak niestety wiadomo, w polskiej rzeczywistości postawa osób uczęszczających na stadiony ekstraklasy często pozostawia wiele do życzenia, a ilość spraw rozpatrywana przez Komisję w tym zakresie zdaje się tylko to potwierdzać.

Poza wymienionymi wyżej organami spółka, podobnie jak inne duże podmioty prawne, posiada rozmaite departamenty, takie jak Departament Marketingu i Sprzedaży, Komunikacji i PR, Finansów i Organizacji oraz Biuro Spółki.  Zgodnie z Regulaminem Rozgrywek Piłkarskich o Mistrzostwo Ekstraklasy na Sezon 2017/2018 rywalizację na najwyższym krajowym szczeblu prowadzi Departament Logistyki Rozgrywek Ekstraklasy S.A. Odpowiedzialny jest on także za terminy rozgrywek ligi.

Podsumowując, Ekstraklasa S.A. jest jednostką organizacyjną o rozległej strukturze, gwarantującej jej możliwość sprawnego prowadzenia rywalizacji o mistrzostwo Polski. Poza samą organizacją meczów, za pomocą swoich organów oraz departamentów rozstrzyga w kwestiach dyscyplinarnych, a także odpowiada za reklamę rozgrywek oraz dąży do maksymalizacji zysków osiąganych przez Ligę, co ma przełożenie na kwoty wpływające na konta klubów rozgrywających w niej swoje spotkania. Należy jednak pamiętać, iż Spółka nie mogłaby realizować tych wszystkich kompetencji, gdyby nie regulacje zawarte w Statucie PZPN.

Autor: Daniel Łudczak, prawnik, Grupa CHWP - Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy