Robienie zakupów przy wykorzystaniu nowych technologii jest już standardem, jednak weryfikacja tożsamości przy wykorzystaniu danych biometrycznych to rozwiązanie stosunkowo nowe, które może budzić pewne wątpliwości prawne. Czy takie uwierzytelnianie jest bezpieczne pod kątem ochrony danych osobowych? Na często pojawiające się pytania odpowiada mec. Paweł Fedczyszyn z kancelarii Chałas i Wspólnicy.
Czy rozporządzenie RODO odnosi się bezpośrednio do danych biometrycznych?
Tak. Definicja „danych biometrycznych” jest zawarta w art. 4 pkt 12) Ogólnego rozporządzenia o ochronie danych osobowych („RODO”) Oznaczają one dane osobowe, które wynikają ze specjalnego przetwarzania technicznego, dotyczą cech fizycznych, fizjologicznych lub behawioralnych osoby fizycznej oraz umożliwiają lub potwierdzają jednoznaczną identyfikację tej osoby. Za daną biometryczną może być uznany np. wizerunek twarzy lub dane daktyloskopijne.
Czy można przetwarzać dane osobowe ujawniające dodatkowe informacje np. dane dotyczące poglądów politycznych lub sfer intymności osoby fizycznej?
Nie. Zgodnie z art. 9 ust. 1 RODO „zabrania się przetwarzania danych osobowych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub światopoglądowe, przynależność do związków zawodowych oraz przetwarzania danych genetycznych, danych biometrycznych w celu jednoznacznego zidentyfikowania osoby fizycznej lub danych dotyczących zdrowia, seksualności lub orientacji seksualnej tej osoby”. Przepis wprowadza zakaz przetwarzania danych szczególnych kategorii, w tym danych biometrycznych, bez podania należytej podstawy prawnej. Podstawy przetwarzania danych wrażliwych zawarte są w art. 9 ust. 2 RODO. Jedną z podstaw przetwarzania jest zgoda, która powinna być wyraźna lecz nie musi być wrażona na piśmie (można zebrać zgodę np. w postaci checkboxów).
Jaka powinna być podstawa prawna przetwarzania danych w przypadku usług finansowych?
W przypadku usług finansowych możliwą przesłanką przetwarzania będzie art. 9 ust. 1 lit. g) RODO, zgodnie z którym przetwarzanie jest niezbędne ze względów związanych z ważnym interesem publicznym, na podstawie prawa Unii lub prawa państwa członkowskiego, które są proporcjonalne do wyznaczonego celu, nie naruszają istoty prawa do ochrony danych i przewidują odpowiednie i konkretne środki ochrony praw podstawowych i interesów osoby, której dane dotyczą. Wskazana podstawa prawna odnosi się do dość szerokiego pojęcia „interesu publicznego”, a za taki można uznać m.in. umożliwienie korzystania z usług bankowych bez ograniczeń.
Jaka podstawa przetwarzania danych jest najkorzystniejsza dla administratora?
Z punktu widzenia administratora danych najkorzystniejsze będzie przetwarzanie danych osobowych na podstawie art. 9 ust. 1 lit. g) RODO, który nie wymaga zbierania każdorazowych zgód, a daje możliwość wykonania operacji przetwarzania danych osobowych w celach realizacji płatności. W związku ze stosowaniem rozwiązań wykorzystujących biometrię, konieczne jest posiadanie odpowiednich urządzeń oraz infrastruktury technicznej, która jest niezbędna do weryfikacji tożsamości. W ostatnim czasie pojawiają się autorskie rozwiązania dotyczące płatności za pomocą tęczówki oka. W zasadzie tęczówka będzie działała podobnie jak zbliżeniowa karta płatnicza. Nie należy jednak mylić przetwarzania danych osobowych w celach weryfikacji tożsamości z płatnościami danymi osobowymi za usługę, gdyż w takich przypadkach nie dochodzi do potwierdzenia tożsamości, a jedynie do umożliwienia dostępu do usługi.
Czy podawanie danych jest bezpieczne?
Wielu może sądzić, że podanie danych nie jest bezpieczne i są one narażone na ujawnienie lub utratę, a następnie wykorzystanie np. w celach wyłudzenia kredytów lub pożyczek. Choć istnieje taka możliwość to zabezpieczeniem jest przeprowadzenie wdrożenia Privacy by Design lub wykonanie analizy ryzyka (DPIA). Te instytucje gwarantują uwzględnienie zasad wynikających z Ogólnego Rozporządzenia, w tym zasad ograniczenia celu oraz minimalizacji danych, a DPIA powinno zostać przeprowadzone zgodnie z art. 35 ust. 1 RODO, czyli w sytuacji przetwarzania na dużą skalę szczególnych kategorii danych osobowych. Oznacza to, że nasze dane zostaną prawidłowo zabezpieczone w myśl reguły Risk-based approach, która uzależnia niejednokrotnie złożoność zastosowanych środków technicznych i organizacyjnych ochrony danych od charakteru danej operacji przetwarzania. DPIA powinna obejmować ocenę, czy operacje przetwarzania są niezbędne oraz proporcjonalne w stosunku do celów oraz ocenę ryzyka naruszenia praw lub wolności osób, których dane dotyczą.
Jakie środki zabezpieczenia danych można stosować w przypadku danych biometrycznych?
Wśród środków bezpieczeństwa mogą być m.in. zastosowanie pseudonimizacji tj. przetworzenie danych osobowych w taki sposób, by nie można ich było już przypisać konkretnej osobie, której dane dotyczą, bez użycia dodatkowych informacji, pod warunkiem że takie dodatkowe informacje są przechowywane osobno i są objęte środkami technicznymi i organizacyjnymi uniemożliwiającymi ich przypisanie zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osobie fizycznej. Administratorzy mogą wdrożyć środki stosownie do dokonanej analizy ryzyka, tak aby przechowywane dane biometryczne zostały objęte należytymi odpowiednimi organizacyjnymi środkami ochrony, a także technicznymi środkami bezpieczeństwa. Można również wdrożyć odpowiednie procedury nadawania upoważnień do przetwarzania danych, w tym w zbiorach przetwarzanych w formie elektronicznej lub poprzez odpowiednie procedury uzyskiwania dostępu do tych danych.
