W Ministerstwie Sprawiedliwości trwają prace nad projektem ustawy o działalności windykacyjnej i zawodzie windykatora oraz zmianie niektórych innych ustaw. Choć projekt nie został jeszcze opublikowany to na stronie Ministerstwa pojawiły się jego główne założenia oraz informacje o przyczynach i potrzebie wprowadzenia planowanych rozwiązań
Windykacja często mylona jest z egzekucją komorniczą. Ta druga jest prowadzona przez komorników działających przy sądach rejonowych, będących funkcjonariuszami publicznymi. Przepisy dotyczące postępowania egzekucyjnego zostały ujęte w części III Kodeksu postępowania cywilnego. Windykacja jest natomiast prowadzona przez przedsiębiorców świadczących usługi w zakresie wsparcia przy odzyskiwaniu należności. Zasadnicza różnica jest taka, że komornik posiada szersze uprawnienia, m. in. może dokonać zajęcia komorniczego majątku dłużnika. Windykator natomiast nie ma żadnych kompetencji władczych względem dłużnika. Nie może wbrew jego woli odebrać mu majątku. Podejmuje jedynie działania mające na celu skłonić dłużnika do dobrowolnej spłaty swojego zadłużenia, np. poprzez kierowanie do dłużnika wezwań do zapłaty.
Dotychczas nie było kompleksowej ustawy dotyczącej windykacji. Jak wskazano w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów, w toku „pozaegzekucyjnej” windykacji osoby zobowiązane często pozbawione są możliwości obrony i przeciwdziałania nielegalnej aktywności windykatorów. Projektowane przepisy mają zatem raczej służyć ochronie praw dłużników przed ewentualnymi nadużyciami przedsiębiorstw windykacyjnych aniżeli zwiększeniem skuteczności windykacji pozaegzekucyjnej.
Podstawowym założeniem planowanej ustawy jest uregulowanie zasad wykonywania zawodu windykatora, w tym przysługujących mu praw i obowiązków. Podmioty windykacyjne będą mogły prowadzić działalność windykacyjną po uzyskaniu zezwolenia właściwego ministra, a sami windykatorzy w celu wykonywania czynności windykacyjnych (rozumianych jako faktyczne działania zmierzające bezpośrednio do dobrowolnej zapłaty dochodzonej należności) będą musieli posiadać odpowiednią licencję.
Podsekretarz stanu w ministerstwie sprawiedliwości w odpowiedzi na zapytanie nr 6337 w 2018 r. wskazał, że istniejące ówcześnie uregulowania prawne w obszarze właściwości Ministerstwa Sprawiedliwości, tj. w prawie cywilnym i karnym stwarzały podstawy i środki do zwalczania i obrony przed niezgodnymi z prawem działaniami firm windykacyjnych. Jak wynika z informacji dotyczącej projektu ustawy, obecnie ministerstwo sprawiedliwości stoi na stanowisku, że w związku z działaniami windykacyjnymi dochodzi do licznych nieprawidłowości, czemu w przyszłości ma zapobiegać wprowadzenie ustawy kompleksowo regulującej tę problematykę.
Przepisy powinny zapewniać z jednej strony skuteczną, opartą na współpracy między dłużnikiem i wierzycielem windykację (poprzedzającą egzekucję komorniczą), a z drugiej odpowiednią ochronę dłużników przed nadużyciami firm windykacyjnych. Konkretne rozwiązania będzie można ocenić dopiero po opublikowaniu projektu.
Autor: adw. Krzysztof Kleszcz, Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy
