Historia LEGO rozpoczęła się ponad 90 lat temu, w roku 1932. To fascynująca historia trzech pokoleń duńskiej rodziny Christiansen, która małą rodzinną wytwórnię drewnianych zabawek, rozwinęła w globalną firmę, rozpoznawalną i kochaną przez miliony dzieci i dorosłych na całym świecie.
Wraz z rozpoznawalnością i sukcesem rynkowym, pojawiło się wielu naśladowców marki LEGO. Silna ochrona własności intelektualnej na całym świecie, a także konsekwentne jej egzekwowanie, umożliwiły jednak skuteczne zwalczanie nieuczciwej konkurencji, ale także odpieranie ataków podmiotów próbujących unieważniać lub wygaszać prawa należące do LEGO.
Do czterech razy sztuka?
Próby unieważnienia lub wygaszenia prawa do unijnego trójwymiarowego znaku towarowego nr 000050450 przedstawiającego podstawowy model figurki LEGO, podejmowane były już trzykrotnie. Wszystkie postępowania kończyły się sukcesem LEGO, jedynie w jednym przypadku uznano, że znak nie był rzeczywiście używany dla części towarów, mianowicie „ozdoby choinkowe” i w tym zakresie unijny urząd EUIPO (wówczas jeszcze OHIM) wydał w dniu 02.08.2013 decyzję o częściowym wygaszeniu prawa.
Czwartą próbę zaatakowania prawa do figurki LEGO podjęła niemiecka spółka BB Services GmbH, składając w 2020 roku wniosek o unieważnienie unijnego znaku towarowego w zakresie wszystkich towarów wskazanych w klasie 9, 25 i 28. Decyzją z dnia 25.06.2021 urząd EUIPO odrzucił wniosek w całości. Co ciekawe, identyczne podstawy unieważnienia (Art. 7(1)(e) EUTMR) wskazywane były już wcześniej w sprawie z 2013 r. (5 932 C oraz R 1696/2013-4). Wówczas również okazały się nieskuteczne. Oczywiście niemiecka spółka odwołała się od niekorzystnej decyzji EUIPO. Decyzją z dnia 16.03.2022 Piąta Izba Odwoławcza EUIPO odrzuciła jednak w całości apelację BB Service GmbH. Sprawę rozpatruje obecnie Sąd (General Court) Unii Europejskiej.
Prawo autorskie, prawo wzorów przemysłowych oraz zwalczanie nieuczciwej konkurencji – Wyrok Sądu w Dusseldorfie
Spółka LEGO Juris A/S skutecznie wykorzystuje także prawo wzorów przemysłowych, ochronę prawno-autorską, a także ochronę na gruncie przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Warto po krótce wskazać na najświeższą sprawę, w której LEGO wytoczyło powództwo przed Sądem Rejonowym w Dusseldorfie, przeciwko niemieckiemu podmiotowi zajmującemu się importem oraz sprzedażą zabawek, wśród których znajdują się m.in. zestawy klocków zawierające poniższe figurki:
Powództwo wytoczone zostało po zajęciu przez niemieckie służby celne zestawów zabawek zawierających w/w figurki. Ponadto LEGO sprzeciwiało się ogólnemu wyglądowi opakowań, które do złudzenia przypominają opakowania klocków LEGO:
Sąd w Dusseldorfie w wyroku z maja 2022 oraz grudnia 2022 potwierdził, że mini figurki LEGO korzystają z ochrony na podstawie unijnych znaków towarowych (3D), a jednocześnie z ochrony prawno-autorskiej w Niemczech. Zdaniem niemieckiego trybunału, projekty figurek LEGO, które powstały mniej więcej w 1978 roku, posiadają szereg cech, które można określić jako walory estetyczne dzieła chronionego prawem autorskim, obrazujące osobowość autora oraz jego wolne, twórcze wybory. Konkludując, Sąd uznał, iż figurki znalezione w zestawach zabawek zatrzymanych przez niemieckie służby celne naruszają prawa autorskie do różnych figurek LEGO. To samo, zdaniem Sądu, dotyczy przedstawienia wizerunków owych figurek na opakowaniach zestawów zabawek.
Niezależnie od naruszenia praw autorskich, zdaniem Sądu w Dusseldorfie, elementy analizowanych zestawów zabawek (klocków) naruszały także prawo do zarejestrowanych wspólnotowych wzorów przemysłowych (RCD) chronionych na rzecz LEGO. Dotyczyło to m.in. okrągłych klocków w postaci „platform”:
Oczywiście mogą pojawić się tutaj pewne wątpliwości dotyczące wyłącznie technicznej funkcji owego elementu. Warto w tym miejscu przypomnieć jednak decyzję ETS z 2021 r. (T-515/19) w której Trybunał stwierdził, że klocek Lego objęty był wyjątkiem zgodnie z którym tego typu systemy mogą podlegać ochronie wynikającej z prawa wzorów, pomimo że pełnią funkcję techniczną.
Sąd uznał także, że opakowanie zestawu klocków LEGO „surfer mobile” spełnia warunki oryginalności, posiada cechy odróżniające na rynku i jako takie korzysta z ochrony na podstawie przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Co ciekawe, Sąd przyznał, iż ogólna renoma i rozpoznawalność opakowań LEGO, a także skojarzenia opakowań z konkretnym przedsiębiorstwem, zostały potwierdzone m.in. własnymi doświadczeniami Sędziów w zakresie kupowania zestawów zabawek.
LEGO – skąd ta nazwa?
Na koniec ciekawostka – czy wiecie, co oznacza nazwa „LEGO”? To skrót od pierwszych liter duńskiego „leg godt” (LEg GOdt) oznaczającego „baw się dobrze”. Poniżej jedna z pierwszych zabawek oznaczona marką „LEGO”.
Autor: Rzecznik Patentowy Maciej Priebe, Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy
