Nowe przeznaczenie mediacji

12 lutego 2020

Naturalną konsekwencją prowadzenia biznesu jest konflikt – z pracownikiem, podwykonawcą, klientem czy konkurentem. Zjawisko to wydaje się nieuniknione i rośnie wraz ze wzrostem przedsiębiorstwa. Skutki konfliktu mogą być bardzo dotkliwe zarówno pod względem finansowym jak i wizerunkowym. Skutecznym, szybkim i relatywnie tanim sposobem są mediacje, które za sprawą wprowadzonej w listopadzie 2019 r. tzw. „umowy dowodowej” będą teraz mogły mieć także inny wymiar.

Mediacja a negocjacje – podstawowe różnice

Negocjacje to proces bezpośredniego porozumiewania się stron konfliktu, którego celem jest znalezienie i usankcjonowanie rozwiązania, satysfakcjonującego obie strony. Negocjując strony dążą do realizacji swoich interesów i osiągnięcia zamierzonego celu biznesowego lub prawnego, poprzez wzajemne rozpoznanie potrzeb, ofertowanie i ustępstwa. W odróżnieniu do mediacji widoczny wpływ na wynik negocjacji ma podłoże konfliktu i ugruntowane negatywne nastawienie do oczekiwań drugiej strony jak i personalnie do osoby adwersarza. Porozumienie stron przebiera zwykle formę ugody pozasądowej, która w przypadku jej niewykonania wymaga wdania się w spór sądowy.

Z kolei mediacje są formą polubownego i definitywnego rozwiązywania sporu w całości lub w część i to zarówno na etapie procesu jak i przed wdaniem się w spór przed sądem. W mediacjach uczestniczą strony i ich pełnomocnicy, o ile są ustanowieni, oraz jeden lub dwóch mediatorów – wybranych lub zaakceptowanych przez strony. Cechą charakterystyczną mediacji jest dążenie mediatorów do identyfikacji kluczowych oczekiwań stron oraz formułowanie rozmaitych wariantów zakończenia sporu, które zaspokajają te oczekiwania co najmniej w zasadniczej części.

Kiedy nie wszystkie dowody muszą być brane pod uwagę

Mediacje mają swój ustalony bieg, który składa się z rozmowy mediatorów z każdą ze stron z osobna oraz rozmowy z udziałem obu stron, powtarzanych jednokrotnie albo kilkukrotnie. Efektem końcowym mediacji jest podpisanie ugody, która po jej zatwierdzeniu przez sąd, ma moc ugody sądowej. Mediacje są niejawne, dlatego mediator, strony i inne osoby biorące udział w postępowaniu mediacyjnym muszą zachować w tajemnicy fakty, o których dowiedziały się w związku z prowadzeniem mediacji. Powoływanie się w toku procesu na propozycje ugodowe, ustępstwa czy oświadczenia złożone w mediacjach nie wywołuje skutków prawnych.

- W sprawach gospodarczych, celem mediacji może być tzw. „umowa dowodowa”. Przez taką umowę Strony mogą, w sposób poufny, bezwarunkowo wyłączyć określone dowody z postępowania sądowego. Umowa dowodowa może określać także dopuszczalne środki dowodowe, przy pomocy których będą ustalane twierdzenia stron, rozłożenie ciężaru dowodu oraz twierdzenia o faktach, które strony mają udowodnić w toku postępowania lub uznają za udowodnione. Sąd z urzędu nie dopuszcza dowodów wyłączonych umową dowodową. W mojej ocenie umowa dowodowa powinna być poprzedzana mediacjami, bo często to dopiero mediacje uświadamiają stronom co faktycznie je dzieli. W przypadku braku porozumienia co do zakończenia sporu, powstaje przestrzeń do wypracowania klarownych oczekiwań procesowych i zawarcia umowy dowodowej

- komentuje Marcin Kozłowski, adwokat w kancelarii Chałas i Wspólnicy.

Ile kosztuje mediacja?

Koszt mediacji jest wielokrotnie niższy niż koszt procesu. W sprawach o prawa majątkowe wynagrodzenie mediatora wynosi 1% wartości przedmiotu sporu, jednak nie mniej niż 150 złotych i nie więcej niż 2000 złotych za cały proces mediacji. W sprawach o prawa majątkowe, w których wartości przedmiotu sporu nie da się ustalić, oraz w sprawach o prawa niemajątkowe, wynagrodzenie mediatora za prowadzenie postępowania mediacyjnego wynosi za pierwsze posiedzenie 150 złotych, a za każde kolejne po 100 złotych, łącznie nie więcej niż 450 złotych. O ile strony są dobrze przygotowane, aby rozwiązać spór wystarczą nie więcej niż 3 posiedzenia.

- Z moich doświadczeń wynika, że skuteczność mediacji jest bardzo wysoka. W znakomitej większości strony osiągają ugodę co najmniej w części, oszczędzając sobie prezentowania swoich racji w sądzie. Znacząca część sporów kończy się definitywnie w ciągu 1-2 tygodni. Mediacje to znakomita alternatywa do procesów sądowych, zarówno pod względem kosztów, czasu trwania sporu, jak również ze względu na możliwość uniknięcia długotrwałego napięcia i stresu związanego z udziałem w rozprawach i poczuciem niepewności co do ostatecznego rozstrzygnięcia

– dodaje Marcin Kozłowski.

Nowe regulacje związane z umową dowodową mogą zostać usprawnione poprzez mediacje, co w konsekwencji przełoży się na skrócenie procesu i większą kontrolę nad jego przebiegiem. Przedsiębiorcy powinni pamiętać, że umowa dowodowa kształtuje ich sytuację procesową, a to wprost przekłada się na przyszłe prawa i zobowiązania strony procesy, dlatego warto mieć pewność, że podpisywany dokument będzie jednoznaczny i będzie w pełni zabezpieczał interes procesowy strony.